1. Relacja pomiędzy listem z Greccio i 3 T.
List z Greccio był odpowiedzią niektórych braci na prośbę, z jaką zwróciła się Kapituła Generalna, która odbyła się w Genewie (1244 r.) do wszystkich braci Zakonu, by zebrać i nadesłać do ministra generalnego, Crescenzio z Iesi, wszystkich autentycznych danych dotyczących życia i cudów św. Franciszka. List identyfikowany z manuskryptem z Fryburga jest datowany na 11 sierpnia, 1246 r., z podany miejscem jego sporządzenia, jakim miał być erem w Greccio. Podpisani są Leon, Rufin i Angelo, jedni z pierwszych towarzyszy Franciszka. W świetle dzisiejszych badań, nie istnieją wątpliwości, co do autentyczności tego dokumentu. Widniejące na tym liście imiona były powodem nazwania interesującego nas dokumentu ?Legendą trzech Towarzyszy?, ponieważ ów list był uważany za wstęp, bądź prezentację dokumentu. Prawie wszystkim manuskryptom 3 T towarzyszy list z Greccio.
Badania 3 T wskazują na rzeczywiste trudności w traktowaniu tego dokumentu w jedności z listem. Mówi on o towarzyszącym mu zbiorze wspomnień o Świętym z Asyżu, tymczasem 3 T jest dobrze przemyślanym i stanowiącym jedność dokumentem o cechach ?Legendy?, rozumianej jako gatunek literacki. Ton listu jest całkowicie inny od stylu 3 T.
Według Fernando Uribe ofm , ?pakiet dokumentów? zapowiadany przez list z Greccio mógł zawierać materiał, którego część posłużyła do napisania 3 T.
2. Problem jedności 3 T
Problem jedności dokumentu wiąże się z zawartością treściową, która w swej ciągłości chronologicznej wyraźnie przerywa się w XVI rozdziale, powodując wielką lukę informacyjną dotyczącą lat 1221-1224, czyli czasu pierwszego wielkiego kryzysu rodzącej się wspólnoty braterskiej.
Jedność pierwszych 16 rozdziałów jest bezsprzeczna. Cytowana wcześniej ?Rubryka?, czyli napisany przez jakiegoś kopistę wstęp do 3T, koresponduje z zawartością tej części. Wydaje się, że dzieło to miało opisać tylko czas młodości Franciszka, jego nawrócenie oraz pierwsze lata istnienia wspólnoty braterskiej. Dwa ostatnie rozdziały zostały dopisane przez innego autora, z intencją, by nie pozostawić niedokończonego dzieła o Franciszku.
3. Źródła 3 T
Egzamin wewnętrzny 3 T wskazuje na pierwszorzędną zależność od ?Życiorysu pierwszego św. Franciszka? napisanego przez Tomasza z Celano (1 Cel), ?Oficjum rymowanego? napisanego przez Juliana ze Spiry (JOf), i od ?Anonimu z Perugii? (AP). Badania tekstu wskazują, iż pierwsze 16 rozdziałów wskazują na tekstowe zależności w następujących statystykach procentowych:
43,25% 3 T pochodzi z AP
32% 3 T pochodzi z tzw. ?Florilegium? dołączonego do listu z Greccio
15% 3 T pochodzi z 1 Cel
2,45% 3 T pochodzi z JOf
1,20% 3 T pochodzi z pism brata Leona
Wpływ ?Życiorysu drugiego św. Franciszka? Tomasza z Celano (2 Cel) oraz ?Życiorysu większego św. Franciszka? napisanego przez św. Bonawenturę (1 B) odnajduje się wyłącznie w dwóch ostatnich rozdziałach 3 T.
4. Data kompozycji 3 T
Kompozycja 3 T odbywała się w dwóch fazach. Pierwsze 16 rozdziałów powstało po ukazaniu się AP (1240-41) i przed redakcją 2 Cel (1247). Margines czasu można jeszcze bardziej zredukować pomiędzy latami 1244 i 1246, czyli w czasie między Kapitułą generalną, a listem z Greccio.
Ostatnie 2 rozdziały odznaczające się zależnością od 2 Cel i 1 B, czyli po kapitule w Paryżu (1266)
5. Autor 3 T
Wielką trudność stanowi wskazanie na konkretnego autora 3 T. Jak do tej pory nie odkryto wystarczających danych do tego, by sformułować wiarygodne hipotezy odnośnie do osoby autora. Bardzo prawdopodobne jest to, że był to członek Zakonu, ponieważ prezentuje się jako dobry znawca Zakonu. Z tekstu wynika, że swą pracę wykonał bądź w Asyżu, bądź w jego okolicach.
Należy doprecyzować, że bardziej niż o jednym autorze 3 T, należałoby mówić o redaktorze dobrze posługującym się łaciną, który miał do dyspozycji różne źródła, które zostały przez niego skomponowane w jedno, dobrze zorganizowane dzieło.
6. Styl 3 T
Dokument 3 T należy do grupy ?małych biografii? św. Franciszka, które w sposób rygorystyczny przestrzegają porządku chronologicznego. W procesie redakcyjnym dziełka zauważa się przeważającą metodę kompilacji, która spowodowała iż w jakiś sposób pozostały ślady stylów źródeł, z których autor czerpał potrzebne mu dane. Mimo tej pewnej zależności od źródeł, rozpoznaje się znakomitą biegłość autora, który potrafił je przetransponować w taki sposób, iż bez dokładnej analizy 3 T jawi się jako dzieło oryginalne i jednolite w swoim stylu, pięknym stylu.
7. Celowość 3 T
Analiza tekstu wskazuje na dwa cele, jakie autor 3 T założył sobie przy pisaniu tego dokumentu. Z jednej strony dostrzega się dążenie do przekazania informacji na temat życia św. Franciszka, z drugiej zauważa się narrację, która opowiada początki Zakonu.
Pierwszy z celów ma charakter hagiograficzny na ile pragnie zachować fundamentalne elementy średniowiecznej legendy hagiograficznej. Cel drugi nadaje charakteru historycznego pragnąc opowiedzieć początki i wskazać na fundamenty, nie tyle odnosząc się do zewnętrznych faktów, ale także na ideały ewangeliczne, które ożywiały początki nowego Zakonu. W ten sposób można wskazać, iż cel 3 T jest zarówno celem historycznym, jak i hagiograficznym, celem informacyjnym i celem formacyjnym.
Dzieło to jest skierowane przede wszystkim do nowych pokoleń Braci Mniejszych.
8. Znaczenie i wartość 3 T
Dziełko to jest cennym opisem prymitywnej wspólnoty Braci Mniejszych ze szczególną uwagą poświęconą postaci centralnej, czyli św. Franciszkowi. Postać Świętego w 3 T otrzymuje tutaj własne charakterystyki, nie sprzeciwiające się tym, które prezentuje Tomasz z Celano i św. Bonawentura, a ubogacając je. Franciszek tu przedstawiony jest osobą dynamiczną, która przechodzi głęboką ewolucję, ukazując w sposób bardzo wyraźne cechy psychologiczne. Dziełko to przedstawia duchowość Świętego, szczególnie swój Chrystocentryzm, który zauważa się poprzez podobieństwo swego życia do życia Jezusa Chrystusa.
3 T prezentuje się jako dzieło autonomiczne i jednolite. Szczególnie należy je cenić za swój styl, który naśladując prozę antyczną. Większość opowiadanych epizodów przedstawia Franciszka i jego braci z wielką żywiołowością i konkretnością, osiągniętą dzięki użyciu stylu dialogicznego naśladującego styl ewangeliczny.